Dat in tijden van crisis reclamemakers op een creatieve manier handig op de crisis inspelen, hebben we de afgelopen maanden wel gemerkt. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog werd er door de ondernemers ingespeeld op de actuele situatie. In de advertenties valt op dat er met name op de tekorten werd ingespeeld, zowel op het voedsel- als het textieltekort. Daarnaast werd er in de advertenties alvast vooruitgekeken naar de periode na de bevrijding.

In het mededelingenblad van de Pijpenclub, later de Abcouder Sportclub genoemd, konden bedrijven een advertentie plaatsen. In het voorjaar van 1945 was er als gevolg van de Hongerwinter te weinig voedsel, maar volgens de plaatselijke bakker was de kwaliteit van zijn brood er niet minder om.¹

Afbeelding: RHCVV, 1122 Pijpenclub, later de Abcouder Sportclub, 1937-1965, inventarisnummer 5, mededelingenblad maart 1945.

De schoenmaker van Abcoude gaf in zijn advertentie op rijm aan dat de situatie zwaar was, maar dat hij na de bevrijding de schoenen snel zou repareren. In de advertentie klinkt door dat de bevrijding voorhanden was. Deze advertentie verscheen dan ook in het mei-nummer, maar het blad was net voor de bevrijding al gedrukt.² Vandaar dat de redactie van het blad een bijschrift had toegevoegd, waarin stond dat het echte bevrijdingsnummer er nog aankwam.

Afbeelding: RHCVV, 1122 Pijpenclub, later de Abcouder Sportclub, inventarisnummer 5, mededelingenblad mei 1945.

In het programma van het Bevrijdings- en Oranjefeest dat op 30 en 31 augustus in Nigtevecht ter ere van de bevrijding én de verjaardag van Koningin Wilhelmina werd georganiseerd, stond in vele advertenties de bevrijding centraal. Zo ook in onderstaande advertentie, waar brandstoffen en oliën werden aangeprezen.³ Ook deze advertentie is in dichtvorm, iets wat destijds blijkbaar vaker voorkwam. 

Afbeelding: RHCVV, 1091 Hervormde gemeente Nigtevecht, 1580-1993, inventarisnummer 225, Programma van het Bevrijdings- en Oranjefeest.

Na vijf lange jaren was het dan eindelijk zover, Duitsland gaf zich over en op 5 mei 1945 was Nederland weer vrij! Alleen had niet iedereen dit door, wat zorgde voor verwarring en treurige omstandigheden. Wat er precies gebeurde in de dagen na de bevrijding vertelt Marloes (medewerkster Dienstverlening) in deze video.

Limburg werd in september 1944 bevrijd en in de winter van 1944 is het hele zuiden van Nederland bevrijd. Nadat de geallieerden het Ardennenoffensief wisten te winnen, werd de opmars door de geallieerden begin februari 1945 weer voortgezet. Het innemen van Berlijn is voor de geallieerden prioriteit, op 28 maart krijgen Canadese en Engelse troepen de opdracht om de rest van Nederland te bevrijden. De geallieerden zijn in de meerderheid en de Duitse soldaten lopen op hun laatste benen. De geallieerden bevrijden Nederland in rap tempo en op 5 mei 1945 tekenen de Duitsers de overgave in hotel De Wereld in Wageningen. Nederland was bevrijd!

Vanaf 7 mei trokken de geallieerden door naar het westen van het land en konden de vlaggen écht overal uit. Hier moet echter wel de kanttekening worden gemaakt dat Bevrijdingsdag voor sommigen helemaal geen feestdag was. Op 5 mei 1945 zijn er bij confrontaties tussen Duitse soldaten en leden van de Binnenlandse Strijdkrachten nog veel mensen om het leven gekomen. Het tragische voorval in Vinkeveen waar bij vuurgevechten zeven mannen en drie Duitse soldaten om het leven komen, is hier een voorbeeld van.¹

De bekendmaking uit Kockengen van de commissaris van de Koningin E.J. Bosch van Rosenthal dateert ook van 7 mei 1945. ‘Onze driekleur wappert weder. Onze taal is weder regeeringstaal.’² Gedurende de bezettingsperiode werden veel ambtelijke stukken namelijk in het Duits geschreven, zoals ook in deze tentoonstelling is gebleken. Met de bevrijding behoorde dat in het verleden, want het Nederlands was weer de taal van de regering.

Afbeelding: RHCVV, 1022 Gemeente Kockengen, (1686)1811-1988(1993) bekendmaking 8.	Afbeelding: RHCVV, 1022 Gemeente Kockengen, (1686)1811-1988(1993) bekendmaking 12.

Koningin Wilhelmina had op 13 maart 1945 het al bevrijde deel van Nederland bezocht, maar als op 5 mei eindelijk het hele land is bevrijd, richt ze zich met een radiotoespraak rechtstreeks tot het volk. Haar proclamatie, deze komt uit het archief van Kockengen, begint ze dan ook met ‘het uur der bevrijding is thans ook voor U aangebroken’. In de bekendmaking is te lezen dat ze herinnert aan de zware beproevingen die het Nederlandse volk heeft moeten doorstaan. Ze sluit af met een zeer heldere aanwijzing voor de komende dagen ‘werkt allen mede deze een rustig verloop te geven’.³

De eerste dagen na de bevrijding was het in Nederland groot feest, maar ook werden de gevallenen herdacht. Toch moest Nederland ook verder, want met de bevrijding waren de sporen die de bezetting had achtergelaten niet verdwenen.

Na vijf jaar bezetting was Nederland op 5 mei 1945 op papier bevrijd, maar pas vanaf 7 mei trokken de geallieerde soldaten door het westen van het land. In de dagen na de bevrijding werd dit gevierd, maar de echte grote feesten moesten georganiseerd worden. In Nigtevecht vond het bevrijdings- en Oranjefeest plaats op donderdag 30 en vrijdag 31 augustus, want ‘Nederland viert feest, en Nigtevecht blijft niet achter’.

In het voorwoord van het programmaboekje wordt uitgelegd waarom dit feest werd georganiseerd. ‘Er is thans meer dan één reden om feest te vieren: de Duitse adelaar is tenslotte neergeschoten, de zon van het Japanse rijk is ondergegaan, en onze Vorstin viert na Haar verblijf in den vreemde voor het eerst Haar verjaring weer ,,thuis’’.’ Hoewel we in Nederland op 4 en 5 mei de bevrijding herdenken en vieren omdat de Duitsers zich op 4 mei overgaven, was de Tweede Wereldoorlog pas voorbij toen Japan zich had overgegeven en op 2 september 1945 de capitulatie werd getekend. De commissie van het bevrijdings- en Oranjefeest in Nigtevecht was het Oranjehuis dankbaar dat zij tijdens de oorlog zich zo hadden ingezet voor het welzijn van Nederland, vandaar dat ze vonden dat de verjaardag van de Koningin gevierd moest worden.

Afbeelding: RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993, inventarisnummer 225, programmaboekje bevrijdings- en Oranjefeest.	Afbeelding: RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993, inventarisnummer 225, programmaboekje bevrijdings- en Oranjefeest.

 

 

Afbeelding: RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993, inventarisnummer 225, programmaboekje bevrijdings- en Oranjefeest.	Afbeelding: RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993, inventarisnummer 225, geschreven verslag woensdag 29 augustus.

 

Net als vandaag de dag bij programmaboekjes het geval is, stonden ook in dit boekje veel advertenties. In deze advertenties werd door de ondernemers ingespeeld op de actuele situatie. Ben je benieuwd naar deze advertenties, lees dan vooral dit artikel of kom zodra het weer kan langs in ons archief!

 

Afbeelding: RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993, inventarisnummer 225, programmaboekje bevrijdings- en Oranjefeest.