Zoekwijzer Burgerlijke stand

Inleiding

De burgerlijke stand is in het grootste deel van Nederland ingevoerd in 1811 en legt drie

gebeurtenissen vast in akten: geboorte, huwelijk en overlijden. De akte werd in tweevoud opgemaakt door de ambtenaar van de Burgerlijke Stand van de gemeente waar de geboorte, het

huwelijk of het overlijden heeft plaatsgevonden. In deze Zoekwijzer volgt eerst een algemene uiteenzetting en vervolgens een zoekinstructie.

Wat kan ik vinden in de akten van de burgerlijke stand?

Geboorteakte

In een geboorteakte vind je de naam van het kind, de datum, plaats en tijd van geboorte, de naam, leeftijd en het beroep van de vader en de naam van de moeder. Ook worden de namen van de getuigen van de aangifte vermeld. Als een kind in een kraamkliniek of in een ziekenhuis werd geboren, maakte de ambtenaar van de gemeente waarin de kliniek of het ziekenhuis stond de akte op. Als de vader niet in de gelegenheid was om zijn kind aan te geven, bijvoorbeeld omdat hij als schipper op zee zat of omdat hij al was overleden, werd de aangifte meestal gedaan door de vroedvrouw.
Let op: De akte werd ingeschreven op de datum van aangifte en die is niet altijd gelijk aan de datum van geboorte.

Huwelijksakte

In de huwelijksakte vind je zowel van bruid als bruidegom de naam, de leeftijd, de geboorteplaats, de woonplaats en het beroep. Als er een eerdere huwelijkspartner was, wordt diens naam ook vermeld. De manier waarop het vorige huwelijk is beëindigd wordt ook vermeld, bijvoorbeeld echtscheiding of overlijden. Verder zijn de namen van de ouders van de bruid en de bruidegom te vinden en die van de getuigen van het huwelijk.
Als een echtpaar op een later moment besloot te scheiden, dan werd hiervan op de datum van de scheiding ook een akte opgemaakt in het huwelijksregister. Daarnaast werd een aantekening gemaakt in de kantlijn naast de originele huwelijksakte.

Huwelijkse bijlagen

Vaak moesten er documenten worden overlegd om te kunnen trouwen. Dit zijn de huwelijkse bijlagen. Voorbeelden hiervan zijn een akte van geboorte, een overlijdensakte van eerdere partners van de bruid of bruidegom of om een verklaring van vervulde dienstplicht door de bruidegom (nationale militie). De originele akten bevinden zich bij het RHCVV in Breukelen en zijn aan te vragen in de studiezaal. Om deze te kunnen raadplegen is de huwelijksdatum nodig en het nummer van de bijlagen dat wordt vermeld in de huwelijksakte.

Overlijdensakte

In de overlijdensakte vind je de naam, de leeftijd, het beroep en van de aangever(s) en eventueel de relatie van de aangever(s) tot de overledene. Verder vind je in de akte uiteraard de naam, het beroep, de leeftijd en de woonplaats van de overledene. Tevens vind je de datum en het tijdstip van overlijden. De akte is ondertekend door de ambtenaar en de getuige(n)/aangever(s) van het overlijden.

Als iemand overleed in een andere plaats, dan werd de akte opgemaakt in zowel de plaats van overlijden, als de woonplaats.
In de overlijdensakte zijn vaak ook aangiftes van doodgeboren (naamloze) kinderen te vinden.

Let op het mogelijke verschil tussen overlijdensdatum, plaats van overlijden en de datum van aangifte en de plaats waar de akte is opgemaakt.

Openbaarheid

De akten van de burgerlijke stand zijn niet allemaal tot het heden openbaar. Er gelden verschillende openbaarheidstermijnen:

• Geboorteakten: 100 jaar
• Huwelijksakten: 75 jaar
• Overlijdensakten: 50 jaar

De akten van het hele jaar worden pas na deze periode overgedragen aan de archiefdienst. Bijvoorbeeld: de geboorteakten van 1920 komen pas in januari 2021 beschikbaar.
N.B. bij kleinere gemeenten komt het voor dat akten van meerdere jaren in één register zijn ingebonden. Bijvoorbeeld: als van een gemeente de geboorteakten van 1915-1920 in één band zitten, dan komen die akten pas in januari 2021 beschikbaar.

De registers van de burgerlijke stand zijn altijd in tweevoud opgemaakt: één deel bleef bij de gemeente en werd na verloop van tijd overgedragen aan de plaatselijke archiefdienst; het kopie-deel werd bewaard bij de arrondissementsrechtbank en is later overgedragen aan het rijksarchief (in dit geval Het Utrechts Archief).

Hoe kan ik zoeken in de akten van de burgerlijke stand?

Digitaal zoeken

De meeste akten van de burgerlijke stand zijn digitaal beschikbaar op de website van Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen www.rhcvechtenvenen.nl.

• Geboorteakten 1811 t/m 1914 (deels op naam doorzoekbaar)
• Huwelijksakten 1811 t/m 1940 (op naam doorzoekbaar)
• Overlijdensakten 1811 t/m 1964 (op naam doorzoekbaar)

Vanaf de homepage ga je naar ‘Zoeken in alles’ en vervolgens naar ‘Zoeken op personen’. Hier kun je de gegevens invullen van de persoon die je zoekt.
Je kunt de zoekresultaten filteren op diverse kenmerken, waaronder ‘bronsoort’. Als je hier ‘BS-geboorten’, ‘BS-huwelijken en echtscheidingen’ of ‘BS-overlijden’ aanklikt, krijg je alleen de treffers van de betreffende persoon in een van deze akten van de burgerlijke stand.

Je kunt de zoekresultaten ook filteren op bijvoorbeeld (huidige) gemeente of (voormalige) plaats. 
Bij het aanklikken van een persoonsnaam in de zoekresultaten, opent een detailscherm met daarin een overzicht van alle beschreven personen op de kaart. Door het aanklikken van het + teken worden meer gegevens van de betreffende persoon zichtbaar. Voor meer zoektips kun je terecht aan het einde van deze zoekwijzer.

In veel gevallen zijn er scans aanwezig van de registers. In dat geval worden deze in een ‘strip’ onder de beschrijving getoond. Als de scan gekoppeld is aan de betreffende akte, is groen gearceerd, zodat je direct de juiste scan kunt aanklikken. Mocht er geen groen gearceerde scan te zien zijn, dan kun je een willekeurige scan in de strip aanklikken en vervolgens met de pijltjes digitaal ‘doorbladeren’ naar de betreffende akte.
Als er geen scan aanwezig is, dan is het register in de zien op microfiche op de studiezaal in Breukelen. Noteer in dat geval wel alle gegevens van de gevonden beschrijving. Dat maakt het zoeken op de studiezaal een stuk eenvoudiger.

Zoektips

• Linksboven vind je het zoekscherm wat je kunt uitklappen. Met het plusteken naast ‘Persoon’ voeg je extra zoekregels in zodat je op een combinatie van twee personen kunt zoeken.
• Namen werden vroeger sterk uiteenlopend gespeld. Daarom kan het zo zijn dat je een bepaalde persoon niet vindt, omdat diens naam net iets anders is gespeld. Met behulp van jokertekens kun je soms meer resultaten krijgen.
  De zoekactie Strui* levert bijvoorbeeld de resultaten Struik, Struijck, Struijk, Struiken, maar ook Struijlaart en Struijkenkamp op. Meer tips vind je onderaan deze zoekwijzer.