Zoekhulp huizenonderzoek
Huizenonderzoek is een verzamelterm voor historisch onderzoek naar de geschiedenis van een huis, eigenaren en bewoners. Dit betekent dat huizenonderzoek vanuit verschillende perspectieven kan worden gedaan. Het is handig om vooraf te bepalen welk type huizenonderzoek je wilt doen, omdat dit bepalend is voor de bronnen die je kunt gebruiken tijdens jouw onderzoek. In deze zoekwijzer volgt eerst een algemene uiteenzetting en vervolgens een zoekinstructie.
Bronnen
- Bouw- en verbouwingsgeschiedenis van een huis
1.1 Bouwdossiers en hinderwetvergunningen
1.2 Kadaster vanaf 1832
1.3 Beeldmateriaal - Eigendomsgeschiedenis van een huis
2.1 Verpondingsboeken (huisgeld)
2.2 Oud-rechterlijk archief tot 1811 (overdracht, taxatie en veiling)
2.3 Notarieel archief
2.4 Kadaster vanaf 1832 - Bewoningsgeschiedenis van een huis
3.1 Woningkaarten (onderdeel van bevolkingsregister
3.2 Bevolkingsregister
3.3 Adres- en telefoonboeken?
Bouw- en verbouwingsgeschiedenis van een huis
1.1 Bouwdossiers en hinderwetvergunningen
Gemeenten zijn sinds ca. 1900 verplicht gesteld om de bouwdossiers te bewaren. In een bouwdossier zijn meestal bouwtekeningen, een vergunningsaanvraag en het besluit door de burgemeester en wethouders over de aanvraag aanwezig.
Als je op zoek bent naar een bouwdossier of een hinderwetvergunning van een specifieke periode kun je in het Overzicht beschikbare bouw- en hinderwetvergunningen nagaan of er van deze periode bouwdossiers en/of hinderwetvergunningen bij het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen (hierna RHCVV) aanwezig zijn. In het overzicht staat namelijk per gemeente genoteerd van welke periode er bouwdossiers en hinderwetvergunningen bij het RHCVV aanwezig zijn en welke nog bij de gemeenten zelf aanwezig zijn. Dit overzicht vind je hier.
In het overzicht is ook terug te vinden van welke gemeenten de beschrijvingen van bouwdossiers in de woonomgeving zijn opgenomen en van welke gemeenten de bouwdossiers enkel in de archieftoegangen op de gemeentearchieven kunnen worden gevonden. De kolom Index beschikbaar geeft aan of er van de gemeente een woonomgeving is. Indien achter de gemeente staat vermeld Nee; inventaris, betekent dit dat de beschrijvingen van de bouwdossiers enkel in de gemeentearchieven kunnen worden aangetroffen.
Zoeken bouwdossiers en hinderwetvergunningen
Er kan op twee manieren via de website worden gezocht naar bouwdossiers en hinderwetvergunningen.
- Zoeken op adres via de woonomgeving
In de woonomgeving kun je zoeken op gemeente, adres en huisnummer.
- Zoeken in de gemeentearchieven
Je kunt de bouwdossiers ook terugvinden in de gemeentearchieven. Via de optie Zoek in alles en daarna Zoek in alle archieven kom je bij onze archieven. Door rechts te filteren onder de hoofdrubriek op 02 Gerechts- en gemeentearchieven kom je bij de gemeentearchieven. Hier kun je ook filteren op plaats.
Een gemeentearchief werkt als een inhoudsopgave voor de beschrijvingen van archiefstukken. Je kunt door op de plus te klikken deelonderwerpen uit deze inhoudsopgave openen. Hierboven kun je zien hoe dat eruit ziet bij de gemeente Maarsseveen (1814) 1818-1949. Onder de Stukken betreffende bijzondere onderwerpen kom je meerdere deelonderwerpen tegen waaronder beschrijvingen van archiefstukken die zijn gesorteerd aan de hand van de taken van de gemeente. Je komt bij de beschrijvingen van de bouwdossiers door te klikken op een deelonderwerp dat gaat over een soort taak van de gemeente. In dit geval is te zien dat één van deze deelonderwerpen Ruimtelijke ordening en volkshuisvestiging is. Daaronder staat een deelonderwerp Bouw- en woningtoezicht vermeld. En daaronder staat de beschrijving Stukken betreffende de aanvraag en verlening van bouwvergunningen.
1.2 Kadaster vanaf 1832
In 1832 is door Napoleon het kadaster ingesteld om belasting te kunnen heffen op onroerende goederen. In het kadaster vind je gegevens over de grootte en het gebruik van een perceel. Er kan ook onderzoek in het kadaster worden gedaan naar de eigenaren van percelen. De archieven van het kadaster die bij ons aanwezig zijn, zijn met uitzondering van enkele kadastrale leggers van de gemeente Wilnis niet per scan beschikbaar via de website. Kadasteronderzoek kan bij ons op locatie in Breukelen worden gedaan.
1.3 Beeldmateriaal
Foto’s, kaarten en tekeningen kunnen ook informatie geven over een huis. Op een kaart kan bijvoorbeeld terug worden gevonden of een huis er al was in dat jaar.
In de Beeldbank kan worden gezocht naar foto’s, kaarten en tekeningen. De Beeldbank vind je hier. In de Beeldbank kun je zoeken op zoektermen. Je kunt hier ook filteren op jaartal, plaats en documenttype.
Er is ook een optie om te zoeken naar foto’s op basis van een plaats, straat en huisnummer. Deze optie kun je vinden door te klikken op Zoek in alles, dan op Bouwvergunningen en dan Zoeken in adressen.
Eigendomsgeschiedenis van een huis
2.1 Verpondingsboeken (huisgeld)
Vanaf de 17e eeuw werd belasting geheven op onroerende goederen door middel van verponding. In de omgeving van Utrecht werd de term huisgeld gebruikt. De verponding is terug te vinden in verpondingsboeken in de archieven van de gerechten. Hierin staan de eigenaren van een perceel genoteerd die verponding moesten betalen.
De archieven van de gerechten kun je vinden door te klikken op de optie Zoek in alles en dan op Zoek in alle archieven. Hier kun je aan de rechterkant filteren op 02 Gerechts- en gemeentearchieven. Beschrijvingen van archiefstukken m.b.t. tot de verponding kun je vinden onder het deelonderwerp Belasting.
2.2 Rechterlijk archief tot 1811 (overdracht, taxatie en veiling)
In rechterlijke archieven zijn verschillende type bronnen aanwezig die informatie kunnen bieden m.b.t. de eigenaar van onroerende goederen, zoals huizen, afhankelijk van wat ermee is gebeurd. Akten van overdracht hebben betrekking op verkoop en hierin staat de naam van de oude en de nieuwe eigenaar genoteerd. Onroerende goederen konden ook via erving of schenking van eigenaar veranderen. Dit staat genoteerd in registers van taxatiën. Veilboeken zijn ook terug te vinden in de gerechtelijke archieven. Hierin is de publieke veiling van onroerende goederen opgeschreven.
De rechterlijke archieven kun je vinden door te klikken op Zoek in alles en dan op Overzicht bronnen. Dan kun je klikken op de plus van archieftoegangen en daaronder op de plus van de rechterlijke archieven. In een rechterlijk archief kun je per plaats onder vrijwillige rechtspraak de akten van overdracht, taxatie en publieke veilingen terugvinden.
2.3 Notarieel archief
In het notarieel archief zijn koopaktes terug te vinden. Een koopakte geeft je informatie over het pand en de eigenaar. De indexen, indices en repertoria in notariële archieven zijn een soort inhoudsopgaves waarin je op zoek kunt naar een specifieke koopakte.
De notariële archieven kun je vinden door te klikken op Zoek in alles en dan op Overzicht bronnen. Hier kun je klikken op de plus van archieftoegangen en daaronder op de plus van de notariële archieven.
Er is ook een mogelijkheid om te zoeken op personen die voorkomen in notariële aktes. Hier komt je door te klikken op de optie Zoek in alles en dan op Zoek op personen. Aan de rechterkant kun je vervolgens filteren op het bronsoort NA Notariële archieven.
2.4 Kadaster vanaf 1832
Het kadaster is hierboven toegelicht bij 1.2 kadaster vanaf 1832.
Bewonersgeschiedenis van een huis
3.1 Woningkaarten
Woningkaarten kunnen je informatie geven over de hoofdbewoner en andere bewoners van een huis. Woningkaarten zijn van omstreeks 1920 tot 1940. De woningkaarten zijn onderdeel van het bevolkingsregister en op adres gesorteerd. Woningkaarten zijn beperkt openbaar. Vraag een studiezaalmedewerker naar de mogelijkheden.
3.2 Bevolkingsregister
Het bevolkingsregister kan je informatie geven over de hoofdbewoner en andere bewoners van een huis. De meeste gemeenten werkten in de periode 1920 tot 1939 met gezinskaarten, welke op achternaam van de hoofdbewoner kunnen worden geraadpleegd. Het bevolkingsregister van voor 1920 bestond uit boeken die op straat of op wijk zijn geordend.
Het bevolkingsregister kun je vinden door te klikken op Zoek in alles en dan op Overzicht Bronnen. Door op de plus van archieftoegangen te klikken en daarna op de plus van de genealogische bronnen kom je bij de bevolkingsregistratie.
Zoektips
Jokertekens
Je kunt in onze zoekmachines zogenoemde wildcards of jokertekens gebruiken. Met een ? (vraagteken) vervang je 1 letter, met een * (asterisk) een willekeurig aantal letters. Met de zoekopdracht [vereniging] vind je precies dat woord. Met de zoekopdracht [vereniging*] vind je ook verenigingen, verenigingsblad, verenigingsactiviteit, et cetera.
Het plaatsen van een of meer wildcards kan veel invloed hebben op de resultaten. Met de zoekopdracht [sport] vind je 17 zoekresultaten en met [sport*] stijgt dit aantal naar 105.
Een zoekterm kan niet met een vraagteken of sterretje beginnen. Het sterretje kan na de derde letter worden geplaatst en het vraagteken na de eerste letter. Voorbeeld: pa* of ?aard kunnen dus niet, maar paa* en p?ard wel.
Met een – (minnetje) kun je bepaalde zoektermen uitsluiten. Je bent bijvoorbeeld alleen op zoek naar de familie Boer en niet naar bijvoorbeeld de Boer of den Boer. Geef in dat geval in het veld ‘tussenvoegsel’ het volgende aan: -de -den (‘minnetje “de” spatie minnetje “den”’). Je zult zien dat je dan alleen ‘Boer’ vindt. Datzelfde geldt ook voor de ‘rol’ die iemand vervult.
‘Klik hier voor meer informatie over jokertekens.’
