Willem III en de Hollandse Waterlinie
In de bibliotheek van Weesp is momenteel een leuke introductietentoonstelling te zien over koning-stadhouder Willem III en de Oude Hollandse Waterlinie, waar Weesp een belangrijk deel van uitmaakte. De expositie genaamd ‘Het geheim van de prins’ vertelt op overzichtelijke wijze de weg naar de macht die Willem III af moest leggen, en gaat in op de constant dreigende internationale situatie aan het eind van de zeventiende eeuw. Het oppermachtige Frankrijk van Zonnekoning Lodewijk XIV zorgde met zijn agressieve buitenlandse politiek voor een in gevaarlijke instabiliteit van het machtsevenwicht in Europa. Willem III zou uitgroeien tot zijn grote tegenstrever op het internationale politieke toneel.
Al in de tijd van de Nederlandse Opstand, of Tachtigjarige Oorlog, waren er plannen geweest voor een waterlinie die het belangrijke Westen van de Republiek moest beschermen tegen vijandelijke aanvallen. Met de aanleg hiervan werd echter pas haast gemaakt toen lang na deze oorlog de dreiging van een nieuwe vijand zich aandiende; het Frankrijk van Lodewijk XIV. Toen de Fransen en hun bondgenoten de Republiek van alle kanten aanvielen werd de jonge Willem III op het schild gehesen om de schijnbaar onafwendbare ondergang van het land te voorkomen.
Een deel van de expositie in de bibliotheek
Ondanks een enkel avontuur van Franse troepen over de bevroren rivieren van de in allerijl in paraatheid gebrachte waterlinie na bleek het water een zeer succesvol verdedigingsmiddel te zijn. Zo’n dertig à veertig centimeter water over het land zorgde voor een voldoende drassige en onzichtbare bodem die voorkwam dat een legertros de oversteek naar droog gebied kon maken. Johan Maurits van Nassau Siegen voerde vanuit het Muiderslot het bevel over de meest noordelijke sector van het geïnundeerde front, waaronder ook Weesp en omgeving viel. De weinige doorgangswegen door het onder water gezette gebied werden zwaar versterkt en bewaakt door opgeworpen schansen en versperringen.
Fort Uitermeer met daarin de sluis.
Ook in de buurt van Weesp, ten zuidoosten van de stad om precies te zijn, lag een dergelijke versterking, de Uitermeerse schans. Deze stamde al uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog en lag hier waarschijnlijk al vóór 1589. Tijdens het Rampjaar werd deze schans opnieuw in staat van paraatheid gebracht en in 1673 vervangen door een heus fort met hoornwerk, om ook de belangrijke schutsluis aldaar te omvatten en te kunnen beschermen.
Zo gedetailleerd wordt het in de expositie in de bibliotheek niet, maar er wordt ruimschoots voldoende informatie gegeven om de interesse van vele Weespers te wekken voor deze bewogen geschiedenis van hun stad en de omliggende omgeving.
Willem III aan de Hollandse Waterlinie in 1672. Op de achtergrond een schans.
De expositie in de bibliotheek Weesp is alleen nog deze week te zien. De openingstijden van de bieb zijn hier te vinden.
