Verkoop van land in Breukelen-St. Pieters, anno 1769
Regelmatig ontvangen wij bijzondere en interessante historische stukken ter bewaring in onze depots. Gelukkig weten tegenwoordig steeds meer mensen en verenigingen de weg naar het historisch archief in hun omgeving te vinden om potentieel waardevolle historische documenten voor de samenleving toegankelijk te maken en te houden. Een bijzonder stuk dat op deze wijze door een particulier geschonken werd aan onze archiefdienst is een charter uit 1769. Het komt niet veel voor dat mensen zulke oude documenten nog thuis hebben liggen, en dan nog wel een oorkonde, compleet met nog grotendeels intact zegel, ter bescherming gevat in een metalen zegeldoosje.
Het charter in kwestie is opgemaakt ter vastlegging van een rechtshandeling, in dit geval ging het om de verkoop van een stuk land. Dergelijke overeenkomsten gaan ver terug, de vroegste Middeleeuwse oorkonden die we kennen handelen vaak over de schenking van stukken land door de landheer aan kloosterorden of vazallen. Wat later kwamen daar de transacties bij waarmee geld gemoeid was, voorbeelden hiervan zijn te zien in onze chartercollectie van Weesp.
Het charter werd opgemaakt uit naam van Hubertus van der Linden, schout van het gerecht Breukelen-Sint Pieters, toentertijd ook wel Breukelen-Proostdij genoemd, en zijn schepenen Meijertse en Van Kooten. Het is gedateerd op 25 april 1769. In het stuk verkoopt Maria Nuwkerk haar helft van een stuk land van zes morgen groot aan Cornelis Kasteleijn. De laatstgenoemde bezat al de andere helft van dat stuk land waarmee het met deze koop geheel in zijn bezit kwam. Het betrof hooi-en weiland. Een zogenaamde ‘morgen’ was een oppervlaktemaat die voor de Napoleontische invoering van het metrieke stelsel veelvuldig gebruikt werd voor de aanduiding van de omvang van stukken land. Het was van oudsher de afstand die in één morgen geploegd kon worden door een boer en komt ongeveer overeen met een hectare.
Kenmerkend voor dit soort transacties is dat de ligging van het stuk land in kwestie uitvoerig wordt omschreven, er bestond immers nog geen kadaster dat duidelijke grenzen tussen percelen aangaf. Het land dat Nuwkerk aan Kasteleijn verkocht was gelegen in het gerecht Breukelen-Sint Pieters en liep van het Zandpad langs de Vecht in het westen tot de Zogdijk in het oosten, dit is de huidige Scheendijk. Het terrein werd aan de noordkant begrensd door de bezittingen van Gijsbert Franco, baron de Milan Visconti en heer van Hinderstein, een ridderhofstad gelegen in Langbroek, tussen Doorn en Cothen. Aan de zuidkant werd het perceel begrensd door land van David Rutgers, die het verpachtte. De laatste pachter werd daarbij ook genoemd, dit was Gijsbert Dorland. Laten we voor hem hopen dat in zijn geval nomen geen omen was, want anders heeft hij niet veel plezier van de grond gehad.
