Relikwiebrief uit Abcoude

In het archief van de Rooms-Katholieke parochie Cosmas en Damianus te Abcoude bevindt zich een bijzondere brief. Afgelopen woensdag werd deze brief samen met een aanvulling op het archief van de parochie aan het RHC Vecht en Venen overgedragen. Het betreft een zogenaamde relikwiebrief uit 1888. Rooms-katholieke kerken bezitten vaak relikwieën, objecten die in verband gebracht kunnen worden met heiligen en die vanwege die band met heilige personen die dichtbij God staan, en zodoende voor de geloofsgemeenschap kunnen fungeren als intermediair tussen de eenvoudige sterveling en God. Soms gaat het hierbij zelfs om lichaamsdelen van heiligen, in andere gevallen om stukjes kleding of andere voorwerpen die in verband kunnen gebracht worden met deze personen.

Op vijf april 1888 werd door de aartsbisschop van Utrecht Petrus Mathias Snickers de net opgeleverde Cosmas en Damianuskerk in Abcoude ingewijd. Daarbij werden fragmenten van de relieken van de heiligen Cosmas en Damianus uit de reliekhouder genomen om speciaal het hoofdaltaar in te wijden. De houder is vervolgens opnieuw gesloten en verzegeld. In de relikwiebrief heeft de aartsbisschop dit vermeld, de brief is daarmee de blijvende getuigenis van deze rituele handeling. De plechtigheid van de ceremonie wordt nog eens versterkt door het uiterlijk van de brief, die op perkament is geschreven in het Latijn, met een neo-middeleeuwse randversiering en het stempel van de aartsbisschop erop. Door de vorm van de brief wordt de eeuwenoude traditie waarin de kerk staat voor de gemeenschap tastbaar gemaakt.

Is de brief op zichzelf al een prachtig archiefstuk, het verhaal hoe dit bijzondere stuk zijn weg naar het archief heeft gevonden, is even bijzonder als toevallig. Daarvoor moeten we enkele decennia terug, toen het RHC Vecht en Venen als regionaal historisch centrum en streekarchief nog niet bestond. Het eeuwenoude archief van de Cosmas en Damianusparochie was toen ondergebracht in wat destijds nog het Rijksarchief in Utrecht heette, tegenwoordig Het Utrechts Archief. Samen met medewerkers van het Utrechts archief inventariseerden vrijwilligers van de kerk het archief. Daarbij kwam men ook een 18-eeuwse bijbel tegen, die niet direct tot het archief behoorde. Het was immers geen administratief stuk dat door de kerk ontvangen of opgemaakt was. De bijbel mocht weer mee terug naar Abcoude, of kon weg, zo kreeg men te horen. Dat vonden de parochianen wat ver gaan. De doos met daarin de bijbel werd in een kast gezet en vergeten. Tot een paar jaar geleden iemand de doos eens openmaakte en de bijbel terugvond. Bij het doorbladeren trof men achterin een verfrommeld vodje, dat bij het uitvouwen de relikwiebrief bleek te zijn! Inmiddels ligt de brief veilig opgeborgen in een van onze geklimatiseerde depots, zodat we ook in de toekomst nog van dit bijzondere archiefstuk kunnen genieten.