Logo

Oranjefeest

Na vijf jaar bezetting was Nederland op 5 mei 1945 op papier bevrijd, maar pas vanaf 7 mei trokken de geallieerde soldaten door het westen van het land. In de dagen na de bevrijding werd dit gevierd, maar de echte grote feesten moesten georganiseerd worden. In Nigtevecht vond het bevrijdings- en Oranjefeest plaats op donderdag 30 en vrijdag 31 augustus, want ‘Nederland viert feest, en Nigtevecht blijft niet achter’.

In het voorwoord van het programmaboekje wordt uitgelegd waarom dit feest werd georganiseerd. ‘Er is thans meer dan één reden om feest te vieren: de Duitse adelaar is tenslotte neergeschoten, de zon van het Japanse rijk is ondergegaan, en onze Vorstin viert na Haar verblijf in den vreemde voor het eerst Haar verjaring weer ,,thuis’’.’ Hoewel we in Nederland op 4 en 5 mei de bevrijding herdenken en vieren omdat de Duitsers zich op 4 mei overgaven, was de Tweede Wereldoorlog pas voorbij toen Japan zich had overgegeven en op 2 september 1945 de capitulatie werd getekend. De commissie van het bevrijdings- en Oranjefeest in Nigtevecht was het Oranjehuis dankbaar dat zij tijdens de oorlog zich zo hadden ingezet voor het welzijn van Nederland, vandaar dat ze vonden dat de verjaardag van de Koningin gevierd moest worden.

 

Verbod tot vlaggen 1 Verbod tot vlaggen 2
Afbeelding: RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993,
inventarisnummer 225, programmaboekje bevrijdings- en Oranjefeest.

Afbeelding: RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993,
inventarisnummer 225, programmaboekje bevrijdings- en Oranjefeest.

 

Het programmaboekje komt uit het archief van de Hervormde Gemeente Nigtevecht. Het klinkt wellicht vreemd dat een boekje voor een feest in een kerkarchief wordt gevonden, maar als we het programma goed bekijken, zien we dat de feesten van donderdag en vrijdag werden begonnen met een kerkdienst op woensdagavond. Tijdens die ‘Gedachtenis en Dankdienst’ gaf dominee Groenenberg een ‘historisch overzicht van het Huis van Oranje zooals dat verbonden is geweest met het Nederl. volk’.1

In het boekje staan activiteiten voor jong en oud. Donderdagochtend begon het feest met ‘klokgelui’ en een opening door burgemeester Schiethart. ’s Ochtends waren er spelletjes voor kinderen en ’s avonds was er een optocht met versierde wagens. Op vrijdag stond er onder meer een volkszang op het programma en de liederen die gezongen werden staan ook in het boekje. Er stonden vier liederen op het programma, waaronder de liederen ‘Wij leven vrij, wij leven blij’ en ‘Mijn Nederland’. Beide liederen kunt u op YouTube vinden, mocht u even terug willen in de tijd en oude Vaderlandsliederen willen horen.2

 

Verbod tot vlaggen 1 Verbod tot vlaggen 2
Afbeelding: RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993,
inventarisnummer 225, programmaboekje bevrijdings- en Oranjefeest.

Afbeelding: RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993,
inventarisnummer 225, geschreven verslag woensdag 29 augustus.

 

Net als vandaag de dag bij programmaboekjes het geval is, stonden ook in dit boekje veel advertenties. In deze advertenties werd door de ondernemers ingespeeld op de actuele situatie. Ben je benieuwd naar deze advertenties, lees dan vooral dit artikel of kom zodra het weer kan langs in ons archief!
 
Verbod tot vlaggen 3
Afbeelding: RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993,
inventarisnummer 225, programmaboekje bevrijdings- en Oranjefeest.

 

 
Bronnen:
1. RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993, inventarisnummer 225, geschreven verslag woensdag 29 augustus.
2. RHCVV, 1091 Hervormde Gemeente Nigtevecht, 1580-1993, inventarisnummer 225, programmaboekje bevrijdings- en Oranjefeest.
 
« Terug naar het overzicht    « Capitulatie    De zuivering »

De zuivering

Wanneer er over de Tweede Wereldoorlog wordt verteld, eindigt het verhaal vaak bij de bevrijding. De Canadezen kwamen ons bevrijden, de Duitsers keerden verslagen huiswaarts en Nederland was weer vrij. Hoewel hier geen woord aan gelogen is, missen we op deze manier wel een belangrijk onderdeel van de geschiedenis. Met de bevrijding was de oorlog nog niet afgelopen. Er moest namelijk nog veel werk worden verzet om met de sporen die de oorlog in de samenleving had achtergelaten om te kunnen gaan.

 
Verbod tot vlaggen 3
Afbeelding: RHCVV, 1034 Gemeente Maartensdijk, 1926-1957,
inventarisnummer 507, brief van 19 februari 1948.

 

In het hele land moesten er bijvoorbeeld nieuwe gemeenteraadsverkiezingen komen, aangezien die tijdens de bezetting door de Duitsers waren opgeheven. Tot er verkiezingen konden worden georganiseerd, werden er tijdelijke gemeenteraden ingesteld. Hiervoor werden verschillende mensen benoemd waarvan men zeker wist dat ze tijdens de oorlog op geen enkele manier met de vijand hadden samengewerkt.

 

Verbod tot vlaggen 1 Verbod tot vlaggen 2
Afbeelding: RHCVV, 1034 Gemeente Maartensdijk, 1926-1957,
inventarisnummer 507, brief van 2 augustus 1945.

Afbeelding: RHCVV, 1034 Gemeente Maartensdijk, 1926-1957,
inventarisnummer 507, brief van 19 september 1945.

 

Er waren echter ook Nederlanders geweest die wel hadden geheuld met de Duitsers. Het beleid dat na de oorlog werd gevoerd was dat de samenleving moest worden gezuiverd van deze ‘onvaderlandsche elementen’.1 De voorbereidingen voor de naoorlogse zuiveringen werden al tijdens de oorlog getroffen. De bekendmaking die hiernaast te zien is, werd na de bevrijding in gemeente De Bilt verspreid. Hierop is te lezen dat de Nederlandse regering in Londen al in 1943 had bepaald dat het verboden was om ‘personen die in aanmerking komen voor arrestatie’ te helpen.2

De Politieke Opsporingsdienst (POD) was een organisatie die als doel had om op zoek te gaan naar ‘onvaderlandsche elementen’. In het archief van Maartensdijk vinden we bijvoorbeeld een brief van de burgemeester van Olst, die vermoedt dat de vrouw van een ‘voormalige N.S.B. Burgemeester uit het Zuiden des lands’ probeert te ontsnappen aan de P.O.D. en zich daarom schuil houdt in de gemeente Maartensdijk.

Personen die werden verdacht van samenwerken met de vijand werden opgepakt en in interneringskampen geplaatst, ook in Fort Ruigenhoek in Groenekan. Sommigen werden vervolgd, velen werden hiervan vrijgesteld. De naam en adresgegevens van de personen die niet werden vervolgd, werden echter wel gestuurd naar de politie van de plaats waar zij zich vestigden. De politie van Maartensdijk ontving op 28 november 1946 bijvoorbeeld een lijst met namen en adresgegevens van politieke delinquenten. ‘Het is de bedoeling, dat U zich bij eventuele klachten over deze personen met den Officier Fiscaal in verbinding stelt’.3 Sommigen raakten als gevolg van hun daden tijdens de Tweede Wereldoorlog onder meer hun stemrecht kwijt en mochten ook geen politieke functie meer vervullen.4 Deze documenten zijn in het archief beperkt in te zien en vanwege het gevoelige karakter pas na 2025 openbaar.

 
Verbod tot vlaggen 3
Afbeelding: RHCVV, 1034 Gemeente Maartensdijk, 1926-1957,
inventarisnummer 507, brief van 28 november 1946.
 
Verbod tot vlaggen 3
Afbeelding: RHCVV, 1021 Gemeente De Bilt, 1932-1987, bekendmaking 0045.

 

 
Bronnen:
1. RHCVV, 1034 Gemeente Maartensdijk, 1926-1957, inventarisnummer 507, brief van 19 september 1945.
2. RHCVV, 1021 Gemeente De Bilt, 1932-1987, bekendmaking 0045.
3. RHCVV, 1034 Gemeente Maartensdijk, 1926-1957, inventarisnummer 507, brief van 28 november 1946.
4. RHCVV, 1034 Gemeente Maartensdijk, 1926-1957, inventarisnummer 507, brief van 19 februari 1948.
 
« Terug naar het overzicht    « Oranjefeest